PEMBANDARAN telah meningkatkan kepadatan penduduk dan menyebabkan kesukaran mendapatkan makanan segar di beberapa kawasan bandar terutamanya buah-buahan dan sayur-sayuran.
Penduduk bandar di Malaysia diunjurkan meningkat daripada 34.3 peratus (%) pada tahun 1971 kepada 77.2% pada tahun 2020.
Bekalan makanan juga terganggu ekoran bencana alam seperti banjir dan tanah runtuh serta bencana buatan manusia (seperti perang dan wabak).
Contohnya, apabila Covid-19 merebak ke seluruh dunia, ia menyebabkan pengehadan drastik dalam mobiliti, transit dan logistik.
Sekali gus, mengganggu rantaian bekalan makanan untuk sampai kepada orang ramai di pelbagai lokasi dan akhirnya berpotensi harga menjadi semakin mahal.
Pensyarah di Pusat Pengajian Biosains, Fakulti Sains Kesihatan dan Perubatan, Universiti Taylor’s, Suzie Haryanti Husain berkata, untuk mengelakkan krisis makanan pada masa hadapan, tindakan sewajarnya perlu diambil.
“Rakyat Malaysia kini menyedari keperluan pengeluaran makanan, ia terbukti dengan fakta bahawa penglibatan pertanian bandar telah melonjak daripada 18,687 pada 2019 kepada 40,219 pada 2020.
“Penduduk bandar mula menanam sayur-sayuran dalam pasu di halaman, beranda dan atas bumbung sebagai alternatif kepada solusi masalah tersebut.
“Pertanian bandar boleh mencapai pertanian lestari dan keselamatan makanan dengan membantu masyarakat mendapatkan makanan segar untuk setiap isi rumah,” jelasnya.
Ia mempunyai faedah kepada alam sekitar, sosial dan ekonomi. Pertanian bandar juga berupaya menyediakan makanan segar kepada penduduk tempatan, mengurangkan pergantungan import dan mewujudkan pekerjaan.
Tambah beliau, pertanian bandar dipromosikan sebagai cara untuk memberi makanan segar dan sihat kepada orang ramai seperti di Brazil, Amerika Syarikat serta beberapa negara di Afrika.
Sebelum kedatangan Covid-19, kebanyakan penduduk bandar di Malaysia tidak pernah menyertai taman komuniti. Walau bagaimanapun, pertanian bandar telah menjadi lebih popular berikutan peningkatan sokongan pelbagai pihak.
ARTIKEL BERKAITAN: Komitmen Zurich untuk pemuliharaan dipterokarpa – Relevan
“Kajian media sosial menunjukkan bahawa beberapa bandar telah meningkatkan kesedaran dan aktiviti taman komuniti mereka semasa dan selepas wabak.
“Dalam usaha untuk melibatkan lebih ramai orang dalam bidang pertanian di kawasan bandar sebelum wabak melanda, kerajaan dan beberapa pertubuhan bukan kerajaan (NGO) melancarkan kempen, menganjurkan program dan memberi subsidi untuk pertanian bandar.
“Sebagai peneraju kemakmuran dan kelestarian masyarakat bandar, Kementerian Pembangunan Kerajaan Tempatan (KPKT) memperkenalkan Dasar Kebun Komuniti Bandar (DKKB) pada Ogos 2021,” terangnya.
Suzie Haryanti berkata, dasar ini menggalakkan taman komuniti bandar yang teratur, berkaedah, organik dan lestari.
Strategi ini juga menyokong matlamat Malaysia untuk mencapai Matlamat Pembangunan Lestari (UN SDGs) 2030 dengan menyepadukan pembangunan ekonomi, sosial dan alam sekitar.
DKKB ingin membantu komuniti bandar membangunkan kawasan lapang di sekitar rumah mereka dengan aktiviti penanaman yang memberi manfaat kepada masyarakat, menyumbang kepada pembangunan lestari dan membantu menangani pelbagai kebimbangan perbandaran.
“Untuk membangunkan dan mengukuhkan usaha yang terpuji ini, DKKB mesti menangani beberapa isu utama.
“Pengurusan dan organisasi taman serta ladang komunal dan pengaturan untuk jaminan penjualan hasil dalam bentuk perjanjian ladang kontrak dan perkongsian pendapatan yang saksama.
“Kerajaan mungkin perlu membina Taman Kekal Pengeluaran Makanan (TKPM) untuk menangani masalah kekurangan tanah yang mencukupi oleh usahawan dan sektor swasta untuk pengeluaran makanan iaitu penanaman buah-buahan dan sayur-sayuran dijalankan secara kekal,” ulasnya lagi.
Pusat Inkubator Jabatan Pertanian mencari tapak projek. Berkemungkinan, Urban BioDomes dengan IR4.0 dan IoT boleh dibina untuk melindungi loji di TKPM bandar.
“Kita juga boleh melihat kepada Singapura yang mana penduduk bangunan menegak Sky Greens boleh mendapatkan makanan mereka dari ladang bandar atas bumbung.
“Walaupun pertanian tradisional adalah kebiasaan di kebanyakan negara, sistem hidroponik asas masih digunakan secara meluas di taman bandar dan komuniti.
“Belia di Malaysia biasanya tidak mempunyai pandangan yang baik terhadap pertanian bandar kerana ia memakan masa dan kekurangan kemudahan moden,” katanya.
Kejayaan pertanian bandar bergantung kepada keupayaan untuk merangsang minat golongan muda dan memberi inspirasi kepada mereka untuk melibatkan diri dalam program pertanian bandar yang sebelum ini dilihat sebagai bidang eksklusif pesara dan warga emas.
Ujarnya, mengekalkan perhatian belia dan warga emas di bandar mungkin bergantung kepada gabungan teknologi canggih seperti yang diterangkan di atas dan inovasi lain yang sudah ada di pasaran yang menjadikan pertanian bandar kurang intensif buruh dan lebih membuahkan hasil.
ARTIKEL BERKAITAN: Buku Hijau, Gerakan Bumijaya dan jaminan bekalan makanan negara – Relevan
Pertanian bandar moden yang memberi tumpuan kepada teknologi pertanian termaju hanya boleh berkembang maju dengan sokongan penduduk yang berpendidikan tinggi, sekolah, kolej dan universiti boleh memainkan peranan penting dalam hal ini.
“Covid-19 sudah pasti mendedahkan cabaran dan jurang dalam keselamatan makanan di bandar serta menonjolkan keperluan pertanian bandar dalam masa krisis di Malaysia.
“Agensi kerajaan, NGO dan institusi pendidikan mesti bekerjasama untuk mempromosikan dasar ini terutamanya untuk keselamatan makanan di bandar.
“Perkongsian jangka panjang antara agensi kerajaan, sektor pendidikan dan korporat diperlukan untuk membangunkan teknologi pertanian bandar dan pendekatan pembelajaran yang akan mengekalkan minat masyarakat bandar dalam pertanian bandar,” tuturnya.
Penglibatan pelbagai pihak terutamanya dalam kalangan belia adalah penting untuk mencapai kejayaan dalam menyediakan sumber makanan yang selamat dan boleh dipercayai untuk semua orang.- RELEVAN