ALKANA, alkena dan alkuna merupakan tiga jenis hidrokarbon yang mempunyai peranan penting dalam kehidupan seharian.
Ketiga-tiga jenis sebatian organik tersebut merupakan sejenis hidrokarbon alifatik yang terdiri daripada rantaian atom karbon dan hidrogen.
Perbezaannya adalah pada jumlah ikatan kovalen antara dua karbon – alkana mempunyai satu ikatan, alkena mempunyai dua ikatan dan alkana pula tiga.
Perbezaan inilah yang menyebabkan alkana, alkena dan alkuna mempunyai sifat fizikal dan kimia yang berbeza. Ia juga membuatkan ketiga-tiga hidrokarbon tersebut mempunyai fungsi yang pelbagai.
Salah satu contoh alkana yang kita gunakan dalam kehidupan seharian adalah propana. Gabungan propana dan butana digunakan bagi menghasilkan gas petroleum cecair (LPG) yang lebih bersih dengan jejak karbon yang lebih rendah berbanding pembakaran arang batu.
Bagi negara-negara yang beriklim sejuk, mereka menggunakan propana sebagai bahan api untuk memanaskan rumah. Di Malaysia, LPG digunakan sebagai gas memasak.
Amerika Syarikat merupakan pengeksport propana paling besar di dunia, dengan jumlah hampir dua juta tong (kira-kira 318 juta liter) sehari disebabkan peningkatan mendadak penggunaan bahan api bagi pemanasan rumah.
ARTIKEL BERKAITAN: Kurangkan sisa makanan, pelihara alam sekitar
ARTIKEL BERKAITAN: Sisi gelap fesyen segera
Sementara itu, alkena misalnya etena digunakan bagi menghasilkan polietilena, sejenis plastik yang digunakan dengan meluas dalam kehidupan harian. Ia merupakan bahan utama dalam produk seperti beg plastik, botol air dan juga permainan.
Dalam sektor makanan, gas etilena digunakan bagi memastikan buah masak ranum tepat pada masanya.
Bagi mengelakkan pembaziran, penjual akan mematangkan buah-buahan, misalnya pisang atau tomato dengan bantuan gas etilena supaya ia masak sepenuhnya ketika sampai di pasar raya berdekatan.
Berbeza dengan alkana atau alkena, alkuna lebih jarang ditemui secara semula jadi. Disebabkan sifatnya yang sangat reaktif, proses penyimpanan dan pengendaliannya sangat mencabar.
Dalam sektor pembinaan, alkuna mempunyai peranan sangat penting terutamanya dalam kerja-kerja pembinaan yang membabitkan logam.
Sebagai contoh, etuna digunakan sebagai gas nyala dalam proses pengimpalan disebabkan suhunya yang sangat tinggi.
Dalam pada itu, alkuna iaitu asitelina turut digunakan bagi menghasilkan polivinil klorida (PVC) yang digunakan sebagai penebat kabel, fabrik pakaian dan paip air disebabkan sifatnya yang tahan lasak.
Alkan, alkena, dan alkuna merupakan tiga jenis hidrokarbon utama dengan peranan yang sangat penting dalam kehidupan seharian kita.
Walaupun setiap kumpulan mempunyai sifat kimia yang unik, mereka memberikan sumbangan yang signifikan dalam pelbagai aplikasi yang berbeza. – RELEVAN