SUDAH menjadi tradisi datuk nenek moyang kita akan menjadikan ulam-ulaman sebagai pelengkap dalam hidangan makanan mereka, apatah lagi ia menjadi penambah selera bersama nasi dan lauk-pauk sederhana.
Menurut Pengamal Perubatan Am, Dr. Zubaidi Ahmad, jika dikaji secara mendalam, pemakanan tradisional kita adalah yang terbaik kerana ia bukan sahaja lengkap, tetapi juga seimbang dan bersederhana.
“Ulam-ulaman itu termasuklah bahagian pucuk, daun, batang, umbut, biji, buah, ubi atau bunga tanaman. Ia boleh dimakan mentah (segar) ataupun dicelur dan direbus.
“Sayur-sayuran biasa seperti timun, kubis dan terung juga boleh dianggap ulam apabila dimakan begitu sahaja,” terang beliau menerusi hantaran di laman Facebook miliknya.
Jelas Zubaidi, kebanyakan ulam yang kita makan tumbuh dalam persekitaran semula jadi tanpa menggunakan racun serangga. Ulam selalunya digandingkan dengan pencicah seperti cencaluk, budu, sambal belacan dan tempoyak. Semua itu dihasilkan melalui proses fermentasi, menghasilkan produk kaya dengan probiotik (bakteria baik) yang membantu sistem penghadaman.
Tambahnya, dalam erti kata lain, ulam-ulaman ini sama sahaja seperti salad dalam diet barat. Di Malaysia, lebih 150 jenis tumbuhan yang boleh dimakan sebagai ulam-ulaman.
Berikut beliau kongsikan lapan ulaman-ulaman yang popular di Malaysia dan juga khasiatnya.
1. Ulam raja
Ulam raja atau nama saintifiknya Cosmos Caudatus didapati mempunyai kesan antioksidan, antidiabetes, antihipertensi, antikeradangan, antimikrob dan antikulat. Ia juga dapat melindungi dari osteoporosis terutamanya bagi wanita menopaus.
2. Sambung nyawa
Sambung nyawa atau dalam bahasa saintifiknya Gynura Procumbens berpotensi mengawal tekanan darah, kandungan gula dalam darah dan menggalakkan kesuburan. Selain itu, ia juga berfungsi sebagai antikanser, antimikrob, antioksidan dan antikeradangan.
3. Daun selom
Daun selom atau nama saintifiknya Oenanthe javanica bertindak sebagai antidiabetik, antioksidan dan antiradang. Ia juga melindungi hati dan memori. Sayuran ini dihidangkan bersama nasi panas, sambal belacan, lauk ikan sungai dan ikan kering.
4. Cekur
Cekur atau nama saintifiknya Kaempferia Galanga Linn mempunyai khasiat antiradang, tahan sakit, anticacing, antioksidan, antimikrob dan antihipertensi.
5. Pegaga
Pegaga atau nama saintifiknya Cantella Asiatica merupakan tumbuhan yang sering dikaitkan dengan rahsia keremajaan dan awet muda. Bukti saintifik juga telah menunjukkan bahawa ulam-ulaman ini mempunyai khasiat yang memudahkan pertumbuhan tisu penghubung seperti elastin dan kolagen yang sangat penting untuk penyembuhan luka.
6. Daun kaduk
Daun kaduk atau nama saintifiknya Piper Sarmentosum, bentuknya agak menyerupai daun sireh, tetapi tumbuhan ini tidak tumbuh memanjat sebaliknya tumbuh di atas tanah.
Ulam kaduk yang mempunyai rasa agak payau dan sedikit pahit ini dikatakan mempunyai manfaat untuk masalah sembelit, sakit gigi, demam malaria, lemah dan sakit-sakit dalam tulang.
7. Petai
Petai merupakan ulam yang tidak perlu diperkenalkan lagi. Petai didapati mempunyai kesan antidiabetes, antimikrob, antioksidan, antihipertensi dan berpotensi menurunkan kandungan gula dalam darah.
8. Jering
Jering mempunyai kandungan asid amino yang unik iaitu asid djenkolic yang mempunyai kesan antidiabetes. Kajian ke atas haiwan mendapati kesan positif pada kandungan gula dalam darah, selera makan dan berat badan haiwan yang diabetes kembali normal.
Terdapat banyak lagi ulam-ulaman yang popular seperti rebung buluh, pucuk betik, kacang botol dan peria katak. Semuanya mempunyai pelbagai rasa yang berbeza untuk anda terokai. – RELEVAN