BELUM selesai pandemik Covid-19, dunia dikejutkan dengan penularan virus lain pula. Cacar monyet (monkeypox) yang sekian lama menjadi endemik dalam negara-negara di Afrika Barat dan Afrika Tengah mula menular di negara-negara bukan endemik.
Setakat Sabtu lalu, Pertubuhan Kesihatan Dunia (WHO) memaklumkan penyakit tersebut telah ditemui di 27 buah negara bukan endemik, termasuk Kanada, Amerika Syarikat (AS), Sepanyol dan United Kingdom (UK).
Setakat ini belum ada kes yang dilaporkan di Malaysia. Namun, Kementerian Kesihatan telah melancarkan pelan strategik untuk berhadapan penyakit tersebut.
Apakah sebenarnya penyakit cacar monyet ini? Adakah ia membawa ancaman sebesar Covid-19? Sudah wujudkan vaksin atau ubat untuk mengubatinya?
Relevan mengumpulkan sebanyak mungkin maklumat berkenaan cacar monyet untuk anda dalam artikel ini.
Apa gerangannya cacar monyet ini?
Ada dua salah faham yang perlu dijelaskan terlebih dahulu berkenaan cacar monyet. Pertama, ia bukan penyakit baharu. Kedua, ia tidak datang dari monyet.
Cacar monyet merupakan penyakit yang disebabkan oleh virus bawaan binatang (zoonotik). Ia mula ditemui pada 1958 dalam koloni monyet di Afrika, maka ia disebut sebagai cacar monyet. Walaupun begitu, virus itu merupakan bawaan roden, terutamanya spesies roden di Afrika Tengah dan Barat.
Kes pertama cacar monyet melibatkan manusia dikesan pada 1970 di Republik Demokratik Congo. Selepas itu, penularannya ada berlaku dalam kalangan manusia tetapi hanya terhad di sekitar Afrika Tengah dan Barat.
Cacar monyet mempunya dua strain genetik utama, iaitu strain Afrika Tengah (Lembangan Congo) dan strain Afrika Barat. Strain Afrika Tengah lebih mudah merebak dan simptomnya lebih berat. Simptom strain Afrika Barat pula secara amnya lebih ringan. Yang ditemui di beberapa negara bukan endemik ketika ini ialah strain Afrika Barat.
Kadar kematian untuk strain Afrika Tengah dilaporkan sebanyak 10 peratus manakala strain Afrika Barat kurang daripada tiga peratus. Ini bermakna, setakat ini, strain yang menular di negara-negara bukan endemik ialah strain yang kurang berbahaya baik dari segi kebolehjangkitan mahupun kadar kematian.
Apa simptom dan bagaimana ia merebak?
Virus cacar monyet tergolong dalam keluarga virus orthopox, sama seperti penyakit cacar lain. Cuma, berbanding cacar (smallpox), simptomnya kurang serius dan kebolehjangkitannya juga kurang.
Menurut Pusat Kawalan dan Pencegahan Penyakit AS (CDC), simptom cacar monyet bermula dengan demam, sakit kepala, sakit otot dan keletihan.Tempoh antara jangkitan kepada simptom kebiasaannya 7 hingga 14 hari, namun boleh juga meningkat kepada 5 hingga 21 hari.
Dalam tempoh satu hingga tiga hari (boleh juga lebih) selepas demam, ruam akan muncul di tubuh pesakit, kebiasaannya bermula di bahagian muka kemudian merebak ke seluruh badan. Simptom ini biasanya bertahan sehingga dua ke empat minggu.
Cacar monyet merebak melalui titisan pernafasan yang besar dan cecair tubuh. Ia sangat berbeza dengan Covid-19 yang boleh merebak dengan cepat tanpa sentuhan rapat antara manusia. Cacar monyet akan akan berjangkit jika pesakit mempunyai sentuhan rapat atau intim dengan manusia lain.
Berbanding Covid-19, anda boleh dijangkiti hanya dengan berada di satu ruang dengan pembawa virus. Namun untuk cacar monyet, anda akan dijangkiti jika pesakit batuk di muka, meludah ke tubuh anda atau bercium dengan anda. Selain itu, jangkitan juga boleh berlaku melalui pakaian atau cadar pesakit.
Bagaimana penyakit ini dirawat?
Seperti penyakit cacar lain, pesakit cacar monyet akan sembuh dengan sendiri selepas tempoh dua hingga empat minggu selepas kemunculan simptom. Pengasingan diri pada tahap ini digalakkan, namun tidak seketat pengasingan akibat Covid-19.
Setakat ini, tiada ubat spesifik untuk merawat cacar monyet, tetapi vaksin cacar dan ubat seperti cidofovir serta ST-246 boleh digunakan untuk mengawal penularannya.
Cacar monyet tidak lagi mencapai tahap yang memerlukan vaksinasi besar-besaran seperti Covid-19, sebaliknya menggunakan kaedah vaksinasi sekitar (hanya pesakit dan kontak rapat divaksin).
Ubat seperti cidofovir dan ST-246 belum terbukti dapat merawat cacar monyet dalam kalangan manusia, tetapi kedua-duanya terbukti berkesan merawat virus cacar dalam kalangan haiwan.
Adakah aktiviti seks sejenis menyumbang kepada penularan cacar monyet?
Kebanyakan kes di negara bukan endemik dikesan dalam komuniti homoseks, melibatkan lelaki yang menjalinkan hubungan seks dengan lelaki. Namun, ia tidak bermakna cacar monyet ialah penyakit sebaran hubungan seks (STD). Ia merebak melalui sentuhan rapat yang berlaku dalam hubungan seks.
Sentuhan rapat juga boleh berlaku dalam aktiviti selain seks dan lebih penting lagi, ia juga boleh merebak melalui hubungan seks berlainan jenis (heteroseks). Secara kesimpulannya, setakat pemerhatian pakar, cacar monyet bukan penyakit yang merebak secara seksual dan ia tidak merebak hanya dalam komuniti homoseks.
Menurut Universiti John Hopkins (JHU), berkemungkinan disebabkan simptom ruam cacar monyet hampir sama dengan sifilis, golongan yang lebih cakna tentang sifilis yang mendapatkan bantuan perubatan terlebih dahulu, menyebabkan kebanyakan kes mula dikesan dalam komuniti tersebut. – RELEVAN