PENGHASILAN sisa elektronik dunia kini meningkat lima kali ganda lebih pantas daripada usaha kitar semula.
Menurut laporan Persatuan Bangsa-bangsa bersatu (PBB), jumlah e-sisa yang dihasilkan oleh penduduk dunia pada 2022 adalah sebanyak 62 juta tan. Kalau disusun tinggi-tinggi, boleh bina 41 buah Menara Berkembar Petronas (KLCC).
Bagaimanapun, hanya 22 peratus sahaja sisa elektronik dapat dikumpul dan dikitar semula dengan cara yang mesra alam. Sebahagian besarnya dibiarkan begitu sahaja di tempat pembuangan tanpa sebarang rawatan.
Sisa elektronik mengandungi logam berat seperti merkuri, kadmium dan plumbum boleh meresap ke dalam tanah dan mencemari sumber air bawah tanah.
Tanpa intervensi, bahan pencemar ini boleh menjadi sebahagian daripada rantaian makanan dan secara tidak langsung meningkatkan risiko penyakit dalam kalangan manusia.
Teknologi yang berkembang pesat pada zaman ini menyebabkan jumlah sisa elektronik bertambah secara drastik. Kini, ada lebih kurang 7.5 bilion manusia di muka bumi. Kebanyakan orang mempunyai telefon bimbit dan komputer riba sendiri.
Jika sisa elektronik tidak diuruskan dengan baik, kita mungkin tidak dapat mengelakkan malapetaka besar pada masa hadapan.
Urus e-sisa secara berhemah
Menurut Kamus Dewan Edisi Keempat, e-sisa merupakan bahan buangan yang merangkumi barangan elektrik dan elektronik yang telah rosak, tidak berfungsi atau usang.
Contoh e-sisa yang sering kita gunakan dalam kehidupan seharian ialah telefon bimbit, komputer, televisyen, mesin basuh, peti sejuk dan pendingin hawa.
E-sisa merupakan buangan berjadual di bawah Jadual Pertama, Peraturan-Peraturan Kualiti Alam Sekeliling (Buangan Terjadual) 2005, Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974 yang dikuatkuasakan oleh Jabatan Alam Sekitar (JAS).
Oleh itu, e-sisa tidak boleh dibuang ke dalam tong sampah secara sewenang-wenangnya kerana ada garis panduan tertentu untuk mentadbir sisa tersebut.
Sebagai pengguna, ada beberapa perkara yang boleh kita lakukan untuk mengurangkan e-sisa di tempat pelupusan sampah.
Periksa jangka hayat barangan elektrik
Sebelum beli sebarang perkakas elektrik baharu, periksa dahulu jangka hayatnya. Patuhi jadual penyelenggaraan (jika ada). Barangan elektronik diselenggara dan dijaga selalunya tahan lebih lama dan tidak mudah rosak.
Selain itu, anda juga boleh beli barangan elektrik cekap tenaga. Produk yang mempunyai lima bintang tahan lebih lama dan mampu memberikan penjimatan dalam jangka masa panjang.
Jumlah e-sisa di tempat pelupusan sampah dapat dikurangkan jika masyarakat memilih untuk membeli barangan yang berkualiti dan tahan lama. Oleh itu, jaga barangan elektronik sedia ada supaya jangka hayatnya dapat dipanjangkan.
Beli hanya jika perlu
Jangan terlalu mengikut nafsu ketika membeli barangan elektronik. Didik diri agar beli hanya ketika perlu. Jika ada barangan elektronik yang rosak, hantar ke kedai untuk dibaiki.
Ini merupakan langkah terbaik untuk mengelakkan pembaziran dan juga penambahan e-sisa sedia ada di tempat pelupusan sampah.
ARTIKEL BERKAITAN: Burung ‘sampah’ ini yang pertama beracun di dunia
ARTIKEL BERKAITAN: Manusia hanya ada masa tiga tahun untuk mengurangkan pelepasan gas rumah hijau, kata saintis
Derma barangan yang tidak digunakan
Sampah bagi kita tetapi harta karun bagi orang lain.
Jika barangan elektronik yang sedia ada masih berfungsi dengan baik, dermakanlah kepada orang yang lebih memerlukan.
Selain itu, anda juga boleh menjual barangan terpakai di sesetengah kedai elektronik. Mereka boleh baik pulih dan jual semula dengan harga yang lebih murah.
Kitar dan guna semula
Hampir 100 peratus bahan pada peranti elektronik boleh dikitar semula. Misalnya, litium daripada bateri telefon boleh diekstrak bagi menghasilkan bateri baharu.
Bahan yang tidak boleh dibaharui seperti kadmium, merkuri, nikel dan zink pula boleh dikitar semula dan dijadikan bahan mentah untuk menghasilkan produk lain.
Selain itu, kaca, plastik dan logam berharga pada peranti elektronik juga boleh diproses untuk digunakan bagi tujuan lain.
Hantar e-sisa ke pusat pengumpulan berdaftar
Jika perlu membuang peranti elektronik tertentu, anda boleh menghantarnya terus ke pusat pengumpulan e-sisa yang berdaftar atau kemudahan pemerolehan kembali yang dilesenkan oleh JAS.
Malah, anda juga boleh menghubungi mana-mana pusat pengumpulan yang menawarkan servis pengambilan e-sisa dari rumah. – RELEVAN