BERMULA dari saat roh dan nafas ditiupkan kepada janin dalam rahim ibu, manusia bergantung kepada oksigen untuk terus bernafas sehinggalah tibanya ajal maut. Oksigen bergerak merentasi dinding senipis kertas ke saluran darah kecil yang dipanggil kapilari dan dibawa ke seluruh badan melalui aliran darah.
Selama nafas yang ditarik dan dihembuskan kembali ke bumi, kita pasti menjangkakan pokok ialah penyumbang oksigen terbesar, bukan? Sebenarnya, pokok bukan penyumbang oksigen terbesar tetapi laut-lautan.
Merujuk kepada National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA), para saintis menganggarkan bahawa kira-kira separuh daripada penghasilan oksigen di bumi disumbangkan oleh lautan.
Sebahagian besar pengeluaran ini adalah daripada phytoplankton iaitu tumbuhan laut kecil yang hidup berhampiran permukaan air dan hanyut bersama arus.
Seperti tumbuh-tumbuhan lain, mereka berfotosintesis. Mereka menggunakan cahaya matahari dan karbon dioksida untuk membuat makanan. Hasil daripada proses fotosintesis ialah oksigen.
Satu spesies yang spesifik, Prochlorococcus, adalah organisma fotosintesis terkecil di bumi. Tetapi bakteria kecil ini menghasilkan sehingga 20 peratus oksigen dalam keseluruhan biosfera kita. Itu peratusan yang lebih tinggi daripada gabungan semua hutan hujan tropika di daratan.
Biosfera merujuk kepada bahagian-bahagian bumi di mana kehidupan seperti manusia, haiwan dan tumbuhan wujud. Biosfera diambil kira bermula daripada sistem akar pokok yang paling dalam, kepada laut dalam hingga hutan-hutan hujan yang subur dan puncak gunung yang tinggi.
Bagi mengira peratusan tepat oksigen yang dihasilkan oleh lautan adalah sukar kerana jumlahnya sentiasa berubah. Para saintis menggunakan teknologi pengimejan satelit untuk menjejak plankton yang berfotosintesis.
Secara tidak langsung, mereka juga dapat menganggarkan jumlah fotosintesis yang sedang berlaku di lautan, tetapi pengimejan satelit tidak mampu menunjukkan keseluruhan situasi yang sedang berlaku. Plankton mungkin kecil, tetapi mereka memainkan peranan besar dalam ekosistem akuatik.
Jumlah plankton juga berubah mengikut musim. Selain itu, jumlah plankton juga bertindak balas kepada perubahan jumlah nutrien yang wujud dalam air, suhu dan faktor-faktor lain.
Kajian telah menunjukkan bahawa jumlah oksigen di setiap lokasi berbeza mengikut masa, hari dan pasang surut air.
Ketumpatan lapisan yang dibentuk phytoplankton juga berbeza-beza. Mereka kadang-kadang terapung dalam lapisan nipis di permukaan air. Namun pada ketika dan di kawasan lain ia boleh menjadi seratus meter iaitu kira-kira 100 ela tebal.
Perlu ingat, meskipun lautan menghasilkan sekurang-kurangnya 50 peratus oksigen di bumi, hidupan marin juga memerlukan kira-kira jumlah yang sama untuk terus hidup.
Seperti haiwan di darat, haiwan marin bergantung kepada oksigen yang terdapat di dalam laut untuk bernafas. Selain itu, oksigen juga digunakan dalam proses pereputan tumbuhan dan haiwan di lautan.
Oksigen juga boleh didapati di atmosfera yang telah terkumpul selama ratusan juta tahun. Kebanyakan hidupan di darat bergantung kepada oksigen yang dihasilkan di atmosfera.
Para saintis berpendapat ia menjadi satu permasalahan apabila algal bloom atau tumbuhan yang hidup di laut serta air tawar tumbuh di luar kawalan dan menghasilkan kesan toksik yang membahayakan kedua-dua hidupan di laut dan darat, termasuk manusia.
Menurut pakar, ia bermasalah apabila algal bloom ini mati. Proses penguraiannya menggunakan oksigen dengan lebih cepat dan banyak berbanding jumlah dan tempoh oksigen dihasilkan semula.
Kejadian ini boleh mewujudkan kawasan dengan kepekatan oksigen yang sangat rendah atau hipoksia. Kawasan ini sering dipanggil zon mati kerana paras oksigen terlalu rendah untuk menyokong kebanyakan hidupan marin.
National Centers for Coastal Ocean Science di NOAA menjalankan penyelidikan dan ramalan yang meluas mengenai algal bloom dan hipoksia bagi mengurangkan ancaman yang boleh berlaku kepada ekosistem lautan dan persekitaran manusia. – RELEVAN