PERDANA Menteri, Datuk Seri Ismail Sabri Yaakob mengumumkan pembubaran Parlimen pada 10 Oktober bagi membuka laluan untuk Pilihan Raya Umum Ke-15 (PRU15).
Pembubaran tersebut diperkenan oleh Yang di-Pertuan Agong, Al-Sultan Abdullah Ri’ayatuddin Al-Mustafa Billah Shah, selaras dengan Perkara 40 (2) (b) dan Perkara 55 (2) Perlembagaan Persekutuan.
Dengan pembubaran tersebut, Persidangan Parlimen Ke-14 yang sedang berlangsung secara serta-merta terbatal. Persidangan Parlimen yang sedang berlangsung merupakan Sesi Mesyuarat Ketiga untuk Penggal Kelima Parlimen Ke-14.
Mungkin ramai yang tertanya-tanya, apa yang terjadi selepas Parlimen dibubarkan? Adakah PRU15 akan segera berlangsung? Adakah negara berada dalam keadaan darurat? Siapa yang menjadi kerajaan?
Relevan menyediakan panduan lengkap untuk anda mengetahui siri peristiwa yang akan berlaku selepas Parlimen dibubarkan. Jangan risau, anda tidak perlu ijazah atau apa-apa kelulusan untuk tahu perkara asas seperti ini.
Apa maksud pembubaran Parlimen?
Menurut Perkara 44 Perlembagaan Persekutuan, Parlimen terdiri daripada Yang di-Pertuan Agong dan dua Majlis Parlimen yang dikenali sebagai Dewan Negara dan Dewan Rakyat.
Apabila Perdana Menteri mengumumkan pembubaran Parlimen dengan perkenan Yang di-Pertuan Agong, yang dibubar ialah Dewan Rakyat. Dewan Negara tidak tertakluk kepada pembubaran kerana hanya ahli Dewan Rakyat yang dipilih melalui PRU.
Bila sepatutnya Parlimen dibubarkan?
Satu Persidangan Parlimen boleh dijalankan sehingga lima tahun. Apabila tamat tempoh lima tahun sejak tarikh Mesyuarat Pertama dijalankan, Parlimen akan terbubar secara automatik. Ini keadaan pertama pembubaran Parlimen.
Keadaan kedua adalah apabila Yang di-Pertuan Agong memperkenan permohonan pembubaran Parlimen oleh Perdana Menteri apabila Perdana Menteri percaya dirinya telah hilang kepercayaan majoriti ahli Parlimen. Permohonan ini boleh dibuat bila-bila masa dalam tempoh sebelum lima tahun selepas Mesyuarat Pertama Parlimen dijalankan.
Keadaan ketiga pula adalah apabila Yang di-Pertuan Agong memperkenan pembubaran Parlimen jika terdapat permintaan untuk berbuat demikian.
Menurut Pakar Perlembagaan, Prof. Datuk Dr. Shamrahayu Ab. Aziz, lazimnya di Malaysia, ia berlaku apabila Perdana Menteri membuat permintaan kepada Yang di-Pertuan Agong bagi pembubaran Parlimen untuk membuka laluan kepada PRU.
Keadaan ketiga ini yang berlaku dalam pembubaran pada 10 Oktober 2022.
Selepas Parlimen bubar, terus PRU?
Perkara 55 (4) Perlembagaan Persekutuan menetapkan, PRU mesti diadakan dalam tempoh 60 hari selepas pembubaran Parlimen. Ini bermakna, Suruhanjaya Pilihan Raya (SPR) ada pilihan untuk melaksanakan PRU15 pada mana-mana tarikh sebelum 9 Disember 2022.
Selepas pengumuman pembubaran dibuat, Proklamasi Perisytiharan Pembubaran Parlimen akan diterima pihak Yang Dipertua Dewan Rakyat bagi mengesahkan pembatalan segala urusan berkaitan persidangan Dewan Rakyat yang sedang atau akan berlangsung.
Yang Dipertua Dewan Rakyat kemudiannya akan memberikan notis pemakluman pembubaran Parlimen kepada SPR. Selepas menerima notis tersebut, SPR perlu melaksanakan mesyuarat khas PRU bagi menetapkan tarikh-tarikh penting PRU.
Tarikh-tarikh penting ini termasuk writ dan notis pilihan raya, penamaan calon, tempoh berkempen, hari undi awal dan hari pengundian.
Siapa kerajaan selepas bubar?
Untuk faham hal ini, kita ulang kaji sedikit tentang sistem pemerintahan negara. Secara asasnya, sistem pemerintahan negara terbahagi kepada tiga komponen mengikut doktrin pengasingan kuasa yang diamalkan sejak sekian lama.
Tiga komponen tersebut ialah perundangan (legislatif), pentadbiran (eksekutif) dan kehakiman (judisiari). Ketiga-tiga komponen ini berfungsi secara bebas dan berasingan demi memastikan keseimbangan serta keadilan dalam pemerintahan negara.
Badan perundangan diisi oleh dua Majlis Parlimen yang disebutkan tadi, iaitu Dewan Negara dan Dewan Rakyat. Mereka berfungsi sebagai penggubal undang-undang negara.
Badan pentadbiran pula diisi oleh Kabinet. Ia diketuai oleh Perdana Menteri dan digerakkan oleh para menteri dan timbalan menteri yang dilantik. Fungsinya untuk mentadbir negara dan menguatkuasakan undang-undang yang digubal badan perundangan.
Akhir sekali, badan kehakiman berfungsi menegakkan sistem keadilan mengikut undang-undang dan dianggotai oleh Ketua Hakim bersama hakim-hakimnya.
Yang terlibat dalam pembubaran Parlimen hanya badan perundangan, walaupun kuasa menentukan pembubaran itu terletak pada ketua pentadbiran, iaitu Perdana Menteri dengan perkenan Yang di-Pertuan Agong.
Maknanya, dalam tempoh Parlimen terbubar, fungsi badan perundangan iaitu penggubalan undang-undang terhenti seketika.
Badan pentadbiran masih boleh meneruskan tugas mereka sebagai kerajaan sementara atau interim. Dalam erti kata lain, Perdana Menteri dan menteri lain yang dilantik sebelum ini terus menjadi kerajaan yang menjalankan pentadbiran negara, tetapi mereka tidak boleh menggubal serta meluluskan dasar, polisi atau peruntukan kewangan.
PRU15 akan melantik ahli-ahli Dewan Rakyat yang baharu dan mereka wajib bersidang dalam tempoh 120 hari selepas tarikh pembubaran Parlimen. – RELEVAN