SETELAH 30 hari berpuasa pada bulan Ramadan dan disambut dengan penuh berkat, kini sudah sampai giliran bulan Syawal pula untuk disambut sebagai kemenangan setelah berjaya berpuasa dan beribadah.
Namun begitu, pasti ada yang tidak dapat berpuasa penuh pada bulan Ramadan yang lalu atas faktor seperti haid, nifas atau musafir. Hari-hari yang tidak berpuasa itu pula perlu diganti atau dibayar fidyah.
Artikel Relevan sebelum ini ada menjelaskan panduan qada’ dan cara kiraan bayaran fidyah puasa. Bagi artikel kali ini pula, Relevan akan menjelaskan lebih lanjut mengenai adakah perlu segera menggantikan puasa.
Menurut Mufti Wilayah, anda dibolehkan untuk menggantikan puasa pada bila-bila masa sepanjang tahun kecuali pada hari yang diharamkan berpuasa. Hari yang diharamkan berpuasa bagi umat Islam adalah seperti berikut:
- Hari Syak iaitu hari yang apabila dia ragu tarikh sebenar Ramadhan (30 Syaaban). Hal ini berdasarkan hadis daripada Ammar bin Yasir r.a yang bermaksud:
“Sesiapa berpuasa pada hari syak, sesungguhnya dia telah menderhaka kepada Abu al-Kasim (Muhammad) SAW.” - Hari Raya Aidilfitri dan Aidiladha iaitu 1 Syawal dan 10 Zulhijjah. Hal ini berdasarkan hadis daripada Abu Hurairah r.s yang bermaksud:
“Bahawa Rasulullah SAW menegah berpuasa pada dua hari iaitu hari raya Aidilfitri dan hari raya Aidiladha.” - Hari-hari tasyrik iaitu 11,12 dan 13 Zulhijjah. Hal ini berdasarkan hadis daripada Imam Muslim dalam sahihnya daripada Nabi SAW yang bermaksud: “Hari-hari Mina merupakan hari-hari makan minum juga hari mengingati Allah SWT.”
- Hari haid dan nifas
Namun begitu, sangat digalakkan untuk segera menyelesaikan qada’ puasa sekiranya tiada sebarang halangan. Hal ini kerana dikhuatiri tidak sempat menggantinya sehingga tiba Ramadan yang seterusnya.
Jika sengaja tidak menggantikan puasa, ia dikira berdosa dan wajib membayar fidyah secupak makanan asasi bagi setiap hari yang ditinggalkan.
Puasa enam dan puasa ganti
Puasa enam ialah puasa sunat yang dilakukan selama enam hari dalam bulan Syawal. Ia boleh dilakukan secara berselang-seli, berturut-turut atau berpuasa pada mana-mana hari dalam bulan tersebut selain hari pertama Hari Raya Aidilfitri.
Namun begitu para ulama menasihatkan lebih afdal jika segera dilakukan iaitu pada hari kedua Syawal dan dilakukan secara berturut-turut.
Persoalan yang kerap ditanya berkaitan bolehkah puasa enam dan puasa ganti dilakukan secara serentak?
Fuqaha dalam Mazhab Syafie berselisih pendapat berkaitan isu menggabungkan niat di antara puasa qada’ Ramadhan dan puasa sunat enam hari pada bulan Syawal.
Syaikul Islam Zakaria al-Ansari Rahimahullahu Taala berpendapat, jika menggabungkan kedua-dua puasa tersebut, salah satu puasa tidak mendapat ganjaran yang sempurna. Melainkan, jika dia berniat puasa khusus untuk enam hari pada bulan Syawal sahaja.
Sebahagian ulama pula berpendapat bahawa sah bagi seseorang itu melakukan qada’ puasa bulan Ramadhan bersama puasa sunat enam Syawal dan terhasil pahala puasa sunat yang dilakukan di dalam bulan Syawal tersebut.
Kesimpulan daripada perbincangan dan percanggahan pandangan mendapatkan bahawa afdal bagi seseorang itu mengasingkan puasa qada’ dengan puasa enam pada bulan Syawal.
Namun begitu, menyatukan puasa qada dengan puasa enam itu tetap diharuskan dan mendapat ganjaran pahala kedua-duanya mengikut pendapat yang dhaif. – RELEVAN