KAFEIN adalah bahan kimia semula jadi dengan kesan perangsang. Kafein biasanya ditemui dalam kopi, teh, kola, koko, guarana, yerba mate, dan lebih 60 produk lain.
Sejak pengenalan kopi kepada ketamadunan manusia, ada antara kita yang menjadikan rutin memulakan hari mereka dengan pengambilan kafein seperti kopi atau teh.
Menurut Healthline, (https://www.healthline.com/nutrition/coffee-on-empty-stomach) , kopi ialah minuman yang popular sehingga tahap penggunaannya menduduki tempat kedua selepas air kosong di sesetengah negara.
Biasanya, kafein diambil untuk memberi tenaga dan meningkatkan tumpuan untuk bekerja. Ia sudah menjadi amalan bagi mereka yang kebanyakannya perlu bekerja sehingga lewat malam dan memerlukan tenaga yang banyak.
Walau bagaimanapun, pakar kesihatan tidak menasihati untuk mengambil kafein sebelum waktu tidur kerana kafein berfungsi dengan merangsang sistem saraf pusat, jantung, otot dan dikhuatiri akan menyebabkan insomnia atau sukar untuk tidur pada waktu malam.
Namun, ada yang mengambil kafein sebelum waktu tidur, tetapi masih dapat tidur dengan nyenyak. Tahukah anda sesetengah individu ‘imun’ terhadap kesan sampingan pengambilan kafein?
Pakar Kesihatan Masyarakat, Fakulti Perubatan, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM), Profesor Dr. Sharifa Ezat Wan Puteh telah memberi penjelasan terhadap persoalan ini.
1. Bentuk toleransi tinggi
Tubuh manusia mempunyai reseptor adenosin di dalam otak yang membantu untuk mengawal tidur serta memahami dan mempelajari sesuatu. Pengambilan kafein secara kerap dalam dos yang banyak berpotensi untuk mewujudkan toleransi yang tinggi sehingga menjadi imun terhadap kesan sampingan pengambilan kafein.
Dalam keadaan ini, kafein memberi kesan yang normal dan tidak lagi memberi kesan luar biasa seperti kekal bertenaga dan mempunyai daya tumpuan yang tinggi.
Dos maksimum kafein yang disyorkan ialah 400 miligram (mg) sehari iaitu kira-kira empat cawan kopi. Jika anda tidak lagi mengalami kesan kafein pada had itu, anda mungkin telah membina toleransi yang terlalu tinggi. Hal ini kerana pengambilan kafein yang lebih daripada 400mg boleh menyebabkan kesan negatif seperti sakit kepala atau insomnia.
“Jangan anggap ia sebagai kelebihan. Pengambilan kafein dengan berlebihan berpotensi mengakibatkan ketagihan,” tegas Sharifa.
2. Genetik
Genetik juga mungkin salah satu punca jika anda tidak dapat merasakan kesan selepas pengambilan kafein.
Genetik boleh memainkan peranan yang besar dalam sensitiviti terhadap kafein kerana genetik menentukan keberkesanan reseptor adenosin badan boleh menyesuaikan diri dengan molekul kafein.
Enzim dalam hati yang dipanggil CYP1A2 bertanggungjawab untuk memetabolismekan 95 peratus kafein di dalam badan. Walau bagaimanapun, terdapat dua bentuk CYP1A2 iaitu satu daripadanya akan memetabolismekan kafein lebih cepat daripada yang lain.
Ia bermakna anda kurang mendapat kesan selepas pengambilan kafein dan ini semua bergantung kepada genetik masing-masing.
3. Keletihan melampau
Jika seseorang sangat letih dan lesu, tidur yang mencukupi adalah keperluan utama badan. Kafein yang dikenali mempunyai ‘kuasa’ yang tinggi untuk melawan keletihan juga tidak berjaya melawan keperluan tubuh yang keletihan melampau.
Meskipun kajian terhadap had pengambilan kafein dalam sehari menyatakan hanya 400 mg dibenarkan itu dimaksudkan pengambilan kopi tulen dan bukan kopi campuran 3 dalam 1.
“Kopi segera seperti kopi campuran 3 dalam 1 tidak boleh diambil dengan kerap. Ini kerana kandungan gula yang tinggi akan menyebabkan komplikasi kesihatan yang lain seperti diabetes,” ujar Sharifa.
Kepada individu yang mempunyai tabiat pengambilan kafein yang berlebihan, lakukan pemeriksaan kesihatan secara berkala. Dikhuatiri luaran sahaja nampak sihat, tetapi hakikatnya mempunyai banyak masalah kesihatan.
Antara alternatif lain untuk kekal bertenaga selain pengambilan kafein ialah dengan melakukan senaman ringan, minum sekurang-kurangnya tiga liter air sehari dan dapatkan pencahayaan matahari yang mencukupi.
Tidak salah untuk mengambil kafein, tetapi pastikan tidak berlebihan sehingga memudaratkan kesihatan. – RELEVAN